การวัดทางวิทยาการระบาด หมายถึง การนำข้อมูลเกี่ยวกับการป่วย หรือการตาย และการได้รับปัจจัยเสี่ยงต่างๆ มาคำนวณเป็นดัชนีชี้วัดทางวิทยาการระบาด เช่น
ดัชนีวัดขนาดของปัญหาการเจ็บป่วยและการตาย
ดัชนีวัดความเสี่ยงของการเกิดโรค
ดัชนีวัดความสัมพันธ์ระหว่างการได้รับปัจจัยที่เป็นสาเหตุกับการเกิดโรค
ดัชนีวัดผลกระทบของปัญหาสุขภาพในประชาชนจากการเปลี่ยนแปลงปัจจัยที่เป็นสาเหตุต่างๆ
ประโยชน์ของการวัดทางวิทยาการระบาด
(1) ใช้วัดการกระจายของโรคหรือปัญหาสุขภาพและแสดงถึงแนวโน้มของการเกิดโรคในชุมชน
(2) ใช้วิเคราะห์สถานการณ์ปัญหาสุขภาพต่างๆ และเปรียบเทียบสถิติอนามัยในอดีตและปัจจุบีน หรือเปรียบเทียบในแต่ละกลุ่มประชากร
(3) ใช้เป็นแนวทางในการวางแผนงานสาธารณสุข
(4) ใช้สำหรับการประเมินผลการบริหารจัดการสาธารณสุขและวัดผลการดำเนินงานโครงการต่างๆ
(5) ใช้ในงานวิจัยและการศึกษาทางวิทยาการระบาดต่างๆ
ชนิดของของการวัดทางวิทยาการระบาด
(1) การวัดสถานการณ์สุขภาพอนามัยของประชาชน แบ่งได้เป็นดังนี้
1.1) การวัดการเกิดโรคในชุมชน เป็นการวัดขนาดของโรคในกลุ่มประชากรที่สนใจ รวมถึงผลที่เกิดจากการเป็นโรคนั้นๆ เช่น อัตราอุบัติการณ์ อัตราความชุก
1.2) การวัดภาระโรค เป็นการวัดการสูญเสียจากการเจ็บป่วยแต่ละโรค การสูญเสียเวลาการมีชีวิตอยู่จากการเจ็บป่วยด้วยโรคต่างๆ การสูญเสียชีวิตที่มีศักยภาพจากการตายด้วยโรคต่างๆ หรือการสูญเสียค่าใช้จ่าย
1.3) การวัดภาวะสุขภาพเชิงบวก เช่น การวัดอายุไขเฉลี่ย การวัดคุณภาพชีวิต เป็นต้น
(2) การวัดเพื่อระบุความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มประชากรที่สนใจและปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดโรค
(3) การวัดผลกระทบที่เกิดขึ้นกับชุมชน เป็นการวัดผลที่เกิดจากโครงการใดๆ ที่ดำเนินการในการป้องกัน ขจัด หรือลดปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคในชุมชน
ที่มา; สาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2567). เอกสารประกอบการสอนชุดวิชาวิทยาการระบาดในงานสาธารณสุข (พิมพ์ครั้งที่ 4). โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
**********************************************************************************
ณัฐ นนทเกียรติกุล
นักวิชาการสถิติ
Trick & Tips 5/2568
Comentarios